Quercus robur 'Jan Zamoyski'
Odmiana wyselekcjonowana na przełomie XIX i XX w przez Feliksa Rożyńskiego – ówczesnego kierownika Szkółek Podzameckich, należących do majątku rodziny Zamoyskich. Odmianę Rożyński nazwał na cześć twórcy potęgi rodu Zamoyskich – Jana. Jan Zamoyski był żyjącym w latach 1542 – 1605 magnatem, kanclerzem i hetmanem wielkim koronnym, zwycięzcą spod Byczyny, Cecory i Bukowa, a także twórcą Ordynacji Zamoyskich – dóbr obejmujących 23 miasta i 816 wsi!
Dąb szypułkowy 'Jan Zamoyski' został wprowadzony do oferty handlowej Szkółek Podzameckich w 1903 r. i pozostał w sprzedaży aż do 1938 r. Po 1939 r., w wyniku wojny, prowadzenie zaplanowanej i towarowej produkcji szkółkarskiej w Polsce było niemożliwe. Również zmiany ustrojowe po 1945 r. nie obeszły się łaskawie z przedwojennymi zakładami szkółkarskimi. Spowodowało to, że dąb szypułkowy 'Jan Zamoyski', podobnie jak wiele innych polskich selekcji poprzedniej epoki, popadł w zapomnienie i finalnie zaginął. Dopiero w 2003 r. jedno z ocalałych drzew zostało odnalezione i zidentyfikowane przez Bronisława Szmita – szkółkarza z Ciechanowa.
Odmiana 'Jan Zamoyski' jest drzewem o średniej sile wzrostu, nieco słabiej rosnącym od swojego gatunku ale nie różniącym się od niego pokrojowo. Cechą charakterystyczną tego dębu są liście – wąskie i długie do 20 cm, przewisające, silnie biało upstrzone. Plamy mają początkowo barwę żółtawą lub kremową i bieleją po pewnym czasie. Najładniej wybarwione są młode liście na nowych przyrostach, starsze mają ciemnozieloną barwę z mniej wyraźną mozaiką. Ważne jest jednak, że pstrolistność utrzymuje się cały okres wegetacyjny.
Oryginalny opis odmiany zaczerpnięty z katalogu Szkółek Podzameckich brzmi:
„Gałązki na młodych pędach blado-żółte. Liść różno-kształtny, przeważnie wązki, przy rozwoju żółto, później biało-pstry”
Dąb szypułkowy 'Jan Zamoyski' rośnie zdrowo i stosunkowo bujnie, co jest rzadkością w przypadku dębów o barwnych liściach. Wykazuje pełną mrozoodporność. Wymaga żyznych, świeżych gleb i stanowisk słonecznych lub lekko ocienionych (liście również prawidłowo się wybarwiają).
Z racji sporych docelowych gabarytów, drzewa tej odmiany nadają się głównie do parków, choć właściciele dużych ogrodów spokojnie mogą zafundować sobie 'Jana Zamoyskiego'. Będzie doskonale prezentował się w formie samotnika na rozległej trawiastej powierzchni, lub z powodu jasnej barwy korony - na tle ściany innych wysokich drzew o ciemnej kolorystyce. Może wydawać się to dziwne, że „ciapki” powodują taki efekt, ale szczególnie wiosną przy najbardziej intensywnej mozaice na liściach, korona jest bardzo jasna, wręcz mieniąca się. 'Jan Zamoyski' powinien być wykorzystywany w odtwarzaniu zieleni o charakterze historycznym i zabytkowym. Interesująco mogą wyglądać drzewa tej odmiany posadzone na szerokich bulwarach, dużych skwerach lub innych miejskich zieleńcach. Można by się również pokusić, aby z dęba szypułkowego 'Jan Zamoyski', uczynić typowo polskie drzewo pamiątkowe, sadzone przy okazji różnych uroczystości lub dla upamiętnienia ważnych wydarzeń i osób. Wszak odmiana o tak zacnym, szlacheckim pochodzeniu, już nam się prawdopodobnie w historii nie powtórzy.
Autor:
Mariusz Olszanowski
Zainteresował Cię dąb szypułkowy 'Jan Zamoyski'?
Sprawdź dostępność w Katalogu roślin:
Drzewa liściaste z upraw gruntowych Zobacz »
Drzewa liściaste w pojemnikach Zobacz »
